पोखरा । प्रत्येक वर्ष श्रावण शुक्ल पूर्णिमाको पावन दिन मनाइने जनै पूर्णिमा र रक्षाबन्धन पर्व आज गण्डकी प्रदेशका सबै जिल्लामा धार्मिक आस्था र सांस्कृतिक उल्लासका साथ मनाइँदैछ।
आज बिहानैदेखि तगाधारी समुदायले वैदिक सनातन परम्परा अनुसार नदी, ताल, पोखरी र कुण्डमा स्नान गरी गुरु पुरोहितबाट मन्त्रसहित नयाँ जनै धारण गर्ने क्रम जारी राखेका छन्। रक्षाबन्धनको अवसरमा गुरु पुरोहितले ‘येन बद्धो बलिराजा दानवेन्द्रो महाबल तेन त्वां प्रतिबध्नामि रक्षेमा चलमाचल’ भन्ने मन्त्र उच्चारण गरी रक्षासूत्र बाँध्ने परम्परा छ।
तगाधारीहरूले नयाँ जनै फेर्नुपर्ने विधान अनुसार श्रावण शुक्ल चतुर्दशीदेखि कपाल मुण्डन गरी एक छाक मात्र खाएर व्रत बसेका छन्। व्रत बसेर पूर्णिमाको बिहानै पोखरी, ताल, नदी र कुण्डमा स्नान गरी वैदिक रुद्राभिषेक पद्धतिबाट मन्त्रिएको नयाँ जनै लगाउने चलन छ।
यसैगरी, ऋषि तर्पणीको रूपमा अरुन्धतीसहित आठ ऋषिहरू—कश्यप, अत्रि, भारद्वाज, विश्वामित्र, गौतम, जमदग्नि, वशिष्ठ र अगस्त्य—लाई पूजा गरी तर्पण गरिन्छ।
तराई–मधेस क्षेत्रका दिदीबहिनीहरूले दाजुभाइको नाडीमा राखी बाँध्ने परम्परा पनि आज गण्डकीका केही समुदायमा देखिएको छ। नेवार समुदायले ‘गुन्हि पुन्हि’ पर्वको रूपमा विशेष विधि तथा पूजा गर्दै यो पर्व मनाइरहेका छन्।
जनैपूर्णिमाको विशेष परिकार ‘क्वाँटी’ पनि खाने चलन छ। ११ प्रकारका गेडागुडी मिसाएर बनाइएको यो परिकारलाई परम्परागत रूपमा रोग नलाग्ने र आयुर्वेदिक दृष्टिले फाइदाजनक मानिन्छ।
यसरी धार्मिक आस्था र सांस्कृतिक विविधताको प्रतीक जनै पूर्णिमा र रक्षाबन्धन पर्व गण्डकी प्रदेशभर प्रेम र एकताको साथ मनाइँदैछ।
तस्बिरहरू:-
